Dân chủ hóa, NGO và các cuộc cách mạng màu - P.2

NGO như phương tiện thâm nhập chiến lược

Chủ nghĩa hiện thực khẳng định rằng các diễn viên xuyên quốc gia có thể mạnh trên cả trọng lượng của chúng và có tác động không cân xứng vào các vấn đề thế giới chỉ khi chúng vận động hành lang và thay đổi các ưu tiên, thực tiễn và chính sách của các cường quốc gia. Mạng lưới nhân quyền Helsinki ở châu Âu theo trò chơi gây ảnh hưởng rất lớn bởi thắng lợi hơn chính phủ Mỹ ở góc độ đấu tranh chống chủ nghĩa cộng sản.

Các nhà lý thuyết xã hội định hướng đã sai khi không thừa nhận rằng các siêu cường có chủ tâm và bộ máy của riêng mình, và chỉ gây "áp lực" xuyên quốc gia để phục vụ các mục đích địa chiến lược lớn hơn. Hiếm khi Mỹ thúc đẩy nhân quyền và dân chủ trong một khu vực khi chúng không phù hợp với các mục tiêu chính sách đối ngoại lớn hơn của Mỹ.

Thomas Carothers, lãnh đạo một cơ quan hàng đầu về thúc đẩy dân chủ của Mỹ, đã chê bai công cụ tư tưởng dân chủ hóa của chính quyền Mỹ gần đây: "Hoa Kỳ có quan hệ gần gũi, thậm chí thân mật với nhiều chế độ phi dân chủ vì lợi ích an ninh và kinh tế Mỹ... và cuộc đấu tranh rất không hoàn hảo để cân xứng lý tưởng với các nhiệm vụ cấp bách thực tế phải đối mặt. "

Mặt trái của hiện thực này là một thực tế khi các chế độ phi dân chủ chứng tỏ là cái gai trong mắt, Mỹ sẽ thấy đáng để nhổ bỏ bằng một loạt các phương pháp khác nhau. Trong thời kỳ Chiến tranh lạnh, chọn lựa thúc đẩy dân chủ đã được phản ánh tốt nhất bởi cách phân biệt của Jeane Kirkpatrick giữa "chuyên chế" và chế độ "độc tài", chế độ độc tài có thể được ủng hộ trong lược đồ lợi ích lớn hơn của Mỹ.

Khi đi sâu vào nghiên cứu trường hợp các cuộc cách mạng màu, cùng một "bạo chúa tốt-bạo chúa xấu" loang lổ thái độ siêu cường về dân chủ hóa trong thế giới hậu cộng sản sẽ lại nổi lên như thế trong bối cảnh mới của "cuộc chiến chống khủng bố".

Geoffrey Pridham chia tác động địa chiến lược trong việc thay đổi chế độ vào hai chiều không gian và thời gian. Địa Trung Hải đã biến thành khu vực cạnh tranh dữ dội của siêu cường trong giữa những năm 1970 do gia tăng sự hiện diện hải quân Xô Viết và sự bất ổn định ở Trung Đông. Quá trình chuyển đổi chế độ ở điểm nóng, do đó, làm trầm trọng thêm lợi ích của Mỹ và phương Tây như một hậu quả.

Như một hệ quả tất yếu, ở những thời điểm nhạy cảm của lịch sử thế giới, khuynh hướng Mỹ can thiệp vào chế độ chính trị các nước đã tăng lên. Bất ổn kinh tế đầu Chiến tranh lạnh ở Ý và Hy Lạp trong những năm 1970 là một cơ hội mà hậu quả làm cho Washington thấy cần thiết phải đóng vai trò can thiệp tích cực. Ba mươi năm trôi qua, không gian Ukraine và Kyrgyzstan mang tầm quan trọng đã đến lúc chín muồi cho các cuộc cách mạng màu được sắp đặt từ bên ngoài.

Laurence Whitehead đã làm sâu sắc thêm sự hiểu biết về dân chủ như một chiến lược địa chính trị đó là phân phối lại quyền lực toàn cầu và kiểm soát với phép ẩn dụ về vắc xin, không phải lây lan hay virus. Quân đội Mỹ và các kiểu can thiệp gây bất ổn ở Trung Mỹ có nghĩa là để tiêm chủng chống lây nhiễm bởi chủ nghĩa Castro-Cuba và cuộc điều trị này đã được dán nhãn "dân chủ". "Hai phần ba các nền dân chủ hiện tại vào thời 1990 có nguồn gốc từ các hành động lừa bịp có tính toán hoặc can thiệp từ bên ngoài... Đó không phải là sự liên tưởng mà là chính sách của một thế lực thứ ba để biện giải cho sự phát tán dân chủ từ nước này sang nước khác." Các cuộc cách mạng màu là không thể tách rời với truyền thống sức mạnh chính trị lấn át các quốc gia trong quan hệ quốc tế.

Quan điểm hiện thực chủ nghĩa về các diễn viên xuyên quốc gia là công cụ của các quốc gia đầy sức mạnh bắt đầu từ những tranh luận về các tập đoàn đa quốc gia (MNC - multinational corporations) và sự lúng túng của họ với quyền bá chủ của Mỹ. Robert Gilpin là người đầu tiên giải thích sự gia tăng của MNC như một chức năng để củng cố quyền bá chủ, nghĩa là sự cầm đầu của diễn viên thuộc quốc gia chính trị hùng mạnh là điều cần thiết cho việc tạo ra và duy trì nền kinh tế thế giới tự do trong đó MNC phát triển mạnh.

Robert Keohane và Joseph Nye cũng cảnh báo năm 1970 rằng "các mối quan hệ xuyên quốc gia có thể phân phối lại quyền kiểm soát từ quốc gia sang các quốc gia khác và lợi ích của các chính phủ ở trung tâm mạng lưới xuyên quốc gia này cho đến bất lợi của những quốc gia ở ngoại vi." NGO đã không bùng nổ trong sự chú ý toàn cầu vào lúc có các đánh giá ban đầu về chủ nghĩa xuyên quốc gia. Tuy nhiên, việc sử dụng các NGO làm công cụ chính sách đối ngoại đã không được biết đến ngay từ đầu của cuộc chiến tranh lạnh.

NGO nhân đạo như Ủy ban cứu trợ quốc tế (thành lập năm 1933 để hỗ trợ các đối thủ chống Đức Quốc xã) và NGO dân chủ hóa như Freedom House (thành lập năm 1941; một thành phần quan trọng của Kế hoạch Marshall để ngăn chặn cộng sản tiếp quản Tây Âu) là 2 trường hợp đại diện cho lợi ích của chính phủ Mỹ trong khi vẫn duy trì tình trạng pháp lý của NGO.

Xúi bẩy đào ngũ và tị nạn từ phía sau "bức màn sắt", ngoại giao quần chúng, tuyên truyền và cấp kinh phí cho các ứng cử viên bầu cử ở nước ngoài bởi tổ các chức từ thiện và các NGO đã tồn tại từ rất lâu trước khi phân khúc tình nguyện đạt được địa vị công khai quan trọng trong lịch sử chính sách đối ngoại Mỹ. Gần đây hơn, các NGO nhân đạo (không phải nhân quyền) phụ thuộc nhiều vào tài chính Mỹ đã bị phát hiện là cố ý hay vô tình mở rộng lợi ích của chính phủ Mỹ. Như Julie Mertus viết: "Đó không phải là các tổ chức NGO dẫn dắt chương trình nghị sự của chính phủ, đó là chính phủ Mỹ dẫn dắt chương trình nghị sự NGO."

Phát triển giáo lý trong chính sách đối ngoại theo kịp tiềm năng phát triển của NGO như tài sản có giá trị để thúc đẩy lợi ích quốc gia Mỹ. Lý thuyết "Thâm nhập không chính thức" của Andrew Scott (1965) gắn viện trợ nước ngoài của Mỹ, hỗ trợ kỹ thuật và các tổ chức quốc tế với nhau như một bộ công cụ, thứ có thể được sử dụng để tăng độ rỗng và sự thẩm thấu vào các quốc gia đối thủ.

Tính thẩm thấu qua biên giới quốc gia vừa là một điều kiện tiên quyết để các tổ chức xuyên quốc gia xuất hiện như MNC, NGO và các tổ chức quốc tế, và cũng là kết quả cuối cùng của việc tăng cường chủ nghĩa xuyên quốc gia với Mỹ như Trung tâm đế chế (Metropole). Richard Cottam đưa ra giả thuyết rằng sự phân cách (Zeitgeist) của nền chính trị thế giới đã thay đổi cơ bản về nguồn gốc từ "chiến tranh bắn giết" sang chiến tranh chính trị, kinh tế và tâm lý. Các đấu trường mà tại đó các trận đấu quốc tế quan trọng ngày càng diễn nhiều là chính sách đối nội của các quốc gia bị nhắm đến, yếu ớt, dễ bị tổn thương trước ảnh hưởng và can thiệp nước ngoài.

Cottam đã thất vọng với bản chất không thích đáng này của chính sách đối ngoại Mỹ và bỏ qua những kế hoạch chiến lược dài hạn dựa trên "sự can thiệp chiến thuật". Bản thiết kế đương thời cho đồng diễn viên xuyên quốc gia như một cánh tích cực của chính sách đối ngoại đã được sắp đặt bởi tư tưởng “quyền lực mềm” của liberal Joseph Nye, nó kêu gọi khai thác nguồn dự trữ tài nguyên vô hình to lớn của Mỹ như văn hóa, tư tưởng và tổ chức để duy trì sự thống trị thế giới của Mỹ.

"Quyền lực mềm" ở cuối chiến tranh lạnh là ít tốn kém và hiệu quả hơn đối với Nye vì sự tinh tế và chất quyến rũ của nó. Các giá của các hành động quân sự trực tiếp trong thời hiện đại đảm bảo rằng "các công cụ khác như thông tin liên lạc, kỹ năng tổ chức và thể chế, vận dụng sự phụ thuộc lẫn nhau đã trở thành công cụ quan trọng của quyền lực." Để quản trị những thách thức "phụ thuộc lẫn nhau xuyên quốc gia", Nye kêu gọi Mỹ đầu tư nhiều hơn vào các tổ chức quốc tế và các thể chế trong các vấn đề, lĩnh vực mà có thể làm cho sự lãnh đạo Mỹ trong quyền lực toàn cầu trở thành vĩnh viễn.

Nhấn mạnh vai trò của các diên viên tư nhân hoạt động quốc tế xuyên biên giới là một phạm trù quan trọng phải được quản trị bởi nhà nước bá quyền là trung tâm của cuộc thảo luận về NGO dân chủ hóa như những con tốt. Trong số những kẻ tham gia có cả các nhà ngoại giao Mỹ, ích lợi của quyền lực mềm trong việc thúc đẩy hơn nữa mục đích chiến lược đã được hun nóng sau khi kết thúc chiến tranh lạnh. Warren Christopher, thư ký đứng đầu của TT Clinton, đề xuất một cách tiếp cận chiến lược dựa trên "chủ nghĩa hiện thực mới" để thúc đẩy dân chủ: "Bằng cách thu nạp các tổ chức quốc tế và địa phương vào làm việc, Mỹ có thể tận dụng nguồn lực hạn chế của mình và bác bỏ diện mạo cố gắng để thống trị kẻ khác."