Tin buồn, chúng ta đang chứng kiến hệ thống chính trị gây ra tai họa như thế nào trong phòng chống dịch, thấy cả loạt đỏ lòe đỏ loẹt cương quyết ủng hộ phát xít. Nó gợi nhớ CNCS đã hèn hạ như thế nào trong Chiến tranh Vệ quốc và lão Stalin xưa làm thịt cả mấy triệu CS, làm tê liệt hàng chục đảng CS mà bác Hít vẫn kiếm được 7 triệu CS cầm súng chống Nga.
Tin vui! Có gì vui? Chả có gì vui ngoài 5 ông phó cựu Ttg Nga đã chạy ra nước ngoài. Không có tên 5 ông này trong danh sách tịch thu tài sản, du thuyền, dinh thự đâu. Vấn đề là ở đó. Trong nước Nga, thêm 5 ông nữa vừa từ chối nhiệm vụ. Cụ thể là:
- Thống đốc vùng Tomsk, Sergei Zhvachkin.
- Thống đốc vùng Kirov, Igor Vasiliev.
- Thống đốc vùng Ryazan, Nikolai Lyubimov.
- Thống đốc vùng Saratov, Valery Radaev.
- Người thứ 5, Thống đốc Mari El, Alexander Evstifeev.
Cái tên Mari El nghe quá lạ, nhưng nó là Cộng hòa Mari El nằm gần Kazan.
Nếu có gì còn vui thì đó là còn chút an ủi: Chính trị nào cũng thối và thực sự là vấn nạn của mọi nhà nước, mọi xã hội tiến bộ. Có chăng sắc đỏ làm con bệnh thối thêm trầm kha nặng nề mà thôi. Tiến thân trong hệ thống chính trị chỉ tạo ra hàng ngũ vừa bẩn vừa đểu, cả cái Nghị trường EU nay sẵn sàng hiến tế cả châu Âu để đổi lấy cái gì?
Còn chức danh Thống đốc vùng!? Đừng lạ, trong một báo cáo gần đây, xứ ta cũng nói đến vùng, trước hết là vùng kinh tế, hoặc sát nhập các tỉnh, tổ chức lại các đơn vị hành chính. Nếu vùng có vị trí pháp lý cao hơn tỉnh như Nga! Thì điều gì sẽ xảy ra?
Nó sẽ tước quyền của “Hàng trăm ông vua” như lời Phó Ttg Trần Phương than thở. Sự tập trung kinh tế sẽ tốt hơn, trật tự hơn. Đó là một bước vô hiệu hóa tán quyền. Như một ví dụ, dự án Cao tốc quốc gia đi mua đất của tỉnh, tỉnh không bán, TƯ đành chịu. Ơ hay, tỉnh là gì nhỉ! Muốn làm Vương quốc chứ gì.
Còn chuyện 5 ông Thống đốc từ chức thì lý do lý trấu như bên dưới, đã từng đăng trong HPG.
***
Hệ thống chính trị LX vào giai đoạn cuối đã đến chỗ láo hết mức, những thằng học thuộc lòng được 3 trang sách Marx dịch bậy lại đòi trèo lên cành cao để làm lãnh tụ! Kỹ trị chống Đảng trị thì không mới, chính Stalin đã dày công thiết lập một hệ thống như vậy và nhờ đó duy nhất Stalin là người có được sự thành công.
Không còn có thể núp trong chuyên chính hay đảng để ăn chơi, quan chức ở Nga bị phơi mình trực diện với pháp luật. Vì vậy, ko ngạc nhiên khi các vụ bê bối, tham nhũng bị phanh phui rất nhiều.
Luật về quyền lực công đã được Duma xem xét trong lần đọc thứ hai. Theo luật này, ngành dọc chuyên môn mạnh hơn, được trao nhiều quyền hơn và đặt một số thứ thành thứ yếu. Thống đốc các bang trở thành những nhân vật kỹ thuật, vẫn có tự do hành động nhưng họ sẽ phải điều phối nhóm của họ với Điện Kremlin, các cơ quan Kremlin cũng có có thể tham gia giải quyết các vấn đề của CQ địa phương và bầu cử hội đồng lập pháp theo danh sách đảng có thể bị hủy bỏ nếu có vấn đề, còn các ứng viên không đảng phái vẫn có thể tham gia. Mặt khác, những đổi mới này không tạo ra nhiều xáo trộn mà chỉ củng cố trạng thái đã được thiết lập sẵn.
Đó là một thiết kế chính trị theo kỹ trị.
Sự đổi mới đáng chú ý nhất là đề xuất hủy bỏ các cuộc bầu cử vào các cơ quan lập pháp khu vực dựa trên danh sách đảng. Vấn đề này gây tranh cãi rất dài tại Duma trong lần đọc thứ hai và không mang lại bất kỳ thay đổi lớn nào và còn tiếp tục tranh cãi. Đảng có thể giúp người của đảng tranh cử, nhưng không thể nhân danh đảng tranh cử.
Đó là tiếp tục một thực tế đã từng được đặt tên “Quyền lực thẳng đứng” của Putin. Hay quyền lực ngành dọc. Tổng thống Nga có thể cách chức thống đốc nếu để mất tín nhiệm, điều này đã xảy ra. Một ví dụ liên hệ: Khi vị chủ tịch thành phố lớn nọ quá yếu kém trong công tác phòng chống dịch, không những bất tuân chỉ đạo từ TƯ lại còn mượn bình phong cố vấn Fulbright để đi con đường khác. Ông ta đã bị mất chức. Nhưng thiếu một hệ thống kỹ trị giỏi chuyên môn đã để lại hậu quả tai hại trong phòng chống cv19 vào lúc này.
Tuy nhiên, không một thiết kế nào là hoàn hảo. Quyền lực tập trung vào TƯ thì cũng có thể bị lạm dụng từ TƯ cho các mục đích cá nhân hay cảm tính. Gợi ý rằng chức vụ thống đốc có thể thay đổi trong vòng 5 năm tới đã trở thành một trong những điểm luận gay gắt nhất, nhưng cuối cùng nó không được phản ánh trong dự luật. Nhiều ý kiến cho rằng, các thống đốc hiện đang trở thành một trong những vị trí quan chức khó bảo vệ nhất - nếu lý do cụ thể được yêu cầu để phải ra khỏi bất kỳ chức vụ nào cấp dưới, thì thống đốc hay người đứng đầu khu vực cũng có thể bị cách chức với lý do "mất niềm tin" trừu tượng. Dù vậy, Chủ tịch Duma, người của EP Vyacheslav Volodin lưu ý rằng một biện pháp như vậy là cần thiết trong trường hợp thống đốc trở thành một kẻ vô tích sự. Tuy nhiên, không hành động cũng nên được thể hiện trong một số trường hợp. Rất khó để thông qua những thay đổi cơ bản trong hệ thống quản trị khu vực.
Dự luật mới sẽ thực sự củng cố tình hình hiện nay. Một nhà phân tích chính trị nêu quan điểm: Trên thực tế, chúng ta nói về hệ thống quản tri đang vận hành. Chỉ là luật hiện nay không bao quát được tất cả các cảnh báo cho thống đốc khi họ vướng vào những vấn đề không được nêu trong luật. Bây giờ các chức năng được quy định và trên thực tế, hệ thống kỹ trị khu vực đang được sửa chữa. Không có gì là không tốt trong đó. Trong những ngày gần đây, một số thống đốc đã công khai nói rằng họ muốn từ bỏ.
Dự luật mới cũng sẽ buộc các thống đốc sẽ phải phối hợp với TƯ để bổ nhiệm một số trưởng bộ phận khu vực. Điều này sẽ loại bỏ tình trạng ô dù phe cánh nhưng cũng mất tính độc lập thậm chí là khó thiết lập đội ngũ riêng, ekip của mình nếu không có sự kiểm soát từ bên ngoài. Nhưng với thực tế tình hình, quy định này thậm chí là hữu ích, vì nó cản trở phe cánh che chắn cho nhau, còn năng lực chuyên môn của các bộ trưởng khu vực sẽ bị các chuyên gia bên ngoài kiểm soát.
Nhà xã hội học Roman Alekhin nêu một ví dụ: “Các bộ trưởng y tế (của vùng) được đề cử. Họ đến Moskva với một bản đặc cách. Điều đầu tiên ông ta cần làm là vượt qua một bài kiểm tra lớn để đánh giá năng lực. Nếu đạt điểm thì đi gặp Bộ trưởng Y tế liên bang Murashko để phỏng vấn, có lẽ sau này một thứ trưởng chuyên trách sẽ phỏng vấn. Họ sẽ trải qua một tuần thực tập, làm quen với lãnh đạo các ban quan trọng của TƯ trong ngành, để sau này có thể làm việc với họ. Mức độ chuyên nghiệp của các Bộ trưởng khu vực chắc chắn sẽ tăng lên. Còn bây giờ thì chẳng có sự kiểm soát nào cả. Có một vị Thái tử ở khu vực quyết định ai sẽ được giao quản lý những gì, mà đôi khi lại chẳng liên quan gì đến năng lực".
Một yếu tố khác có lợi cho các vùng và các bộ ở địa phương là chỉ khoảng một nửa ngân sách của ngành dọc đến từ quỹ địa phương, phần còn lại được cung cấp thông qua các dự án nhà nước hoặc chương trình mua sắm đặc biệt, được tài trợ từ TƯ.
Nhưng liệu chế độ liên bang - федерализм có suy tàn cùng với việc hủy bỏ các cuộc bầu cử theo danh sách đảng? Điều này còn phải chờ dự luật được thông qua và triển khai luật trong thực tế. Nhưng viễn cảnh thấy được là sự sao chép mô hình Nghị viện thu nhỏ qua lá phiếu vào các địa phương sẽ chấm dứt khi biên chế hoàn toàn từ các ứng cử viên hàng đầu. Đảng cử và lá phiếu tượng trưng không đáp ứng được trước những tình huống mới có nhiều vấn đề, chẳng hạn như chống dịch cv19, hay vấn đề thiên tai, bão lũ.
Nhà khoa học chính trị khác, ông Galyamov thì cho rằng, đảng cầm quyền EP đã không còn giữ được uy tín như những năm 2000, thì luật mới thay thế hệ thống bầu cử theo danh sách đảng đề cử bằng danh sách ứng cử viên có chuyên môn là hợp lý.
Sự suy thoái của các tổ chức đảng cũng không có gì mới. Có thể thấy rõ điều này ở Nga trong các cuộc bầu cử vào Cơ quan Hành chính Nhà nước gần đây. Các vị trí được bầu thường theo nhóm lợi ích và chịu ảnh hưởng của giới tài phiệt. Dự luật hiện tại, dù có thành hay không thì cũng là sự thừa nhận hệ thống đảng trị đang "chết" và các nhà chức trách liên bang sẽ không làm được gì với nó trong tương lai gần. Nhưng các tinh hoa địa phương, nắm khoa học kỹ thuật và ngành nghề chuyên môn sẽ được củng cố, họ sẽ không mất vị trí của mình trong hệ thống kỹ trị, không bị lệ thuộc vào một ông thống đốc hay bộ trưởng địa phương nào đó được bầu theo hệ thống chính trị mà chẳng hiểu biết gì về kinh tế, công nghiệp, nông nghiệp hay khoa học kỹ thuật nói chung. Đối với các doanh nhân làm ăn và hoạt động theo nghề nghiệp cũng vậy, dự luật này là một tín hiệu tích cực, họ không phải trả tiền cho các quan chức chính trị để được yên ổn làm ăn hay để vượt qua cả rừng luật lệ quan liêu trì trệ và mơ hồ dưới những khẩu hiệu chính trị cũ kỹ kiểu: chuyên chính vô sản, bảo vệ chế độ, phò Mác Lê ngoại bang, ngoại tộc, v, v.
Cuối cùng, với tất cả những tranh cãi hay tuyên bố đẹp đẽ từ nghị trường Duma, chỉ đơn giản là củng cố hệ thống kỹ trị sẽ loại bỏ những vị trí đảng trị của các lực lượng chính trị. Đó cũng là vấn đề xưa cũ: sự thịnh vượng của một đất nước đến từ lao động sản xuất và kinh doanh, không đến từ những khẩu hiệu chính trị sáo rỗng bất kể màu sắc đỏ vàng xanh gì. Một cú nhấp chuột ở Điện Kremlin sẽ loại bỏ những kẻ vô công rồi nghề ngồi tụng thánh kinh Mác-Lê là rất tốt, rất cần vào lúc này.
Năm nọ có tỉnh ồn ào cái tin các cô giáo được quan chức Cọng sản điều đi hầu rượu. Mới đây cô giáo ở Quốc Oai được làm chủ nhiệm trở lại hay mới nhất, anh gì ở CôCô… tất cả là ví dụ của ngành dọc chuyên môn bị ngành ngang chính trị đè nghiến đến méo mó biến dạng. Giáo viên là nghề cần coi trọng đạo đức. Các cô giáo bị điều đi hầu rượu mà không dám trái lệnh bởi đó là công ăn việc làm, là sự nghiệp cả đời của các cô. Nhưng theo ngành ngang chính trị, bọn quan lại đã nắm sinh mệnh các cô. Trái ý, chúng tuyên hết biên chế hay viện cớ luân chuyển cán bộ điều các cô lên rừng rú rồi cả thanh xuân không về được thì ế chống sập mặt.
Chỉ cần khoác cái mác lý tưởng CS, lãnh tụ, lãnh đạo phá hoại nhưng cứ nuôi cả bầy đĩ bút la liếm đến bóng lộn! Đó là một thứ giáo phái tà đạo mang tên CNCS. # với trò vớt bèo làm màu nửa triệu cò tung hô là ví dụ điển hình, chẳng kẻ nào biết hắn ngồi chỗ nào là chỗ đó nát be nát bét.
Ngang dọc thế nào thì lấy lại ví dụ anh thợ điện của Huy Phúc. Cả nước giỏi lắm vài trăm ka, lại phân tán khắp nơi. Nếu bầu bán theo ngang, có khi liền mấy khóa chẳng có ai được bầu. Vậy thì quyết sách về năng lượng, về điện lực sẽ ra sao khi nằm trong tay những kẻ không có chuyên môn? Vì thế mới có khái niệm “đại biểu chuyên trách” để đảm bảo tính chuyên môn cho 1 tổ chức như QH. Anh thợ điện có thể là đảng viên, thậm chí là lãnh đạo đảng, nhưng đó là vấn đề phụ, gọi anh ta đúng tên là anh thợ điện theo chuyên môn là ngành điện. Stalin từng có một hệ thống như vậy, ở đó, nhà khoa học, kỹ sư, bác sĩ giỏi chuyên môn được trọng dụng, vẫn có thể có chức vụ đảng, nhưng chỉ là thứ yếu.
Năm 1941, những toán thám báo Đức đầu tiên đã tiến vào rừng Khimki ở ngoại ô Moskva, chỉ còn cách trung tâm 23km. Chúng trèo lên ngọn cây thông là có thể nhìn thấy ngôi sao đỏ trên nóc Điện Kremlin qua ống nhòm. Lúc đó mà còn chờ họp Đảng, ra nghị quyết nữa thì quá muộn. Hệ thống kỹ trị trong quân sự 1 chỉ huy sẽ ứng phó linh hoạt, nhanh nhạy.
Cuối cùng, cả thế giới này có mỗi đồng chí V. Putin đang củng cố "Chuyên chính vô sản", rõ quá phải không!?
Nguồn: HPG;
