Đc Stalin, chúng ta có thể không thắng với những khẩu pháo cũ!

 Từ hồi ký của Vasily Eliseev về một trong những cuộc họp tại Điện Kremlin trong Thế chiến thứ hai. Eliseev, trong cuộc họp với Stalin, là sĩ quan cao cấp của Tổng cục Pháo binh (GAU) – BQP Liên Xô.

Những năm 1941-1942 là thời kỳ khó khăn nhất đối với Liên Xô. Quân Đức tấn công ồ ạt, tiến về Mátxcơva, đến sông Volga, Hồng quân lui dần, bị đẩy lùi hết đợt này đến đợt khác. Vũ khí chống những chiếc xe tăng Đức hiệu quả nhất lúc đó, và cả sau này chưa phải là T-34, mà là pháo bắn đạn xuyên giáp ZIS-3 cỡ nòng 76,2 mm.

Nhưng rồi một ngày, việc đưa pháo ra chiến trường đột ngột dừng lại. Một ngày, hai, vài ngày trôi qua, mặt trận không nhận được những khẩu pháo cần thiết. Nhà máy vẫn hoạt động, còn pháo thì xếp đầy trong sân nhà máy, xếp cả ra đường vì hết chỗ chứa. Vụ bê bối đến tai Stalin!

Một cuộc họp được Stalin triệu gọi, có mặt tất cả các bên liên quan. Ông mở đầu cuộc họp bằng thông báo tình hình bất thường liên quan đến việc cung cấp pháo cho mặt trận. Sau bản báo cáo, bầu không khí im lặng nặng nề.

Stalin ngồi xuống, rồi đứng dậy ra khỏi bàn và bắt đầu đi quanh phòng họp sau lưng các đồng sự. Sau một vài vòng, ông dừng lại sau chiếc ghế của mình, cầm lấy nó và dằn rất mạnh xuống sàn nhà, nói giọng giận dữ: Làm sao có thể cho phép một sự ô nhục như vậy xảy ra, có pháo, nhưng chúng không được đưa ra tiền tuyến?

Stalin quay sang hỏi đại diện xe lửa: - Có chuyện gì vậy?

Người đại diện vận chuyển báo cáo họ hoàn toàn sẵn sàng, có đủ toa xe, có đầu máy hơi nước, nhưng Giám sát quân sự không giao pháo.

Stalin hỏi Đại diện Giám sát quân sự. Ông này trả lời rằng Bên phê duyệt chấp thuận quân sự không thể chấp nhận chúng, bởi vì, pháo không hoàn toàn tương ứng với tài liệu kỹ thuật, chúng giống nhau nhưng cũng khác biệt một số chi tiết.

Đến lượt Stalin hỏi đại diện nhà máy. Vị Giám đốc nhà máy lắp bắp nói, pháo được chế tạo đúng theo bản vẽ, nhưng nhà thiết kế chính đã làm điều gì đó khác, thực hiện những thay đổi, cụ thể thay đổi gì thì ông không biết.

Nhà thiết kế chính của pháo ZIS-3, Vasily Grabin có mặt tại cuộc họp. Mọi người quay sang bác ta, nhìn và im lặng, không khí phòng họp ngột ngạt, căng thẳng.

Grabin đứng dậy và nói: “Đồng chí Stalin, với những khẩu pháo cũ, chúng ta có thể không thắng trận, còn với những khẩu pháo mới, chúng ta nhất định sẽ thắng!”

Stalin ngồi nghe, Grabin trình bày rằng, bản thân khẩu pháo kiểu cũ này rất tốt, những người lính tiền tuyến hài lòng với chúng, chúng ta tự tin nó vượt trội so với các loại pháo tương tự của Đức. Nhưng chúng có một nhược điểm nghiêm trọng: sản xuất ra chúng rất chậm, số lượng không đủ cho các mặt trận.

Còn để đáp ứng đủ nhu cầu của mặt trận, cần được sản xuất bởi 17 nhà máy nữa, chẳng hạn như nhà máy Gorky. Lấy đâu ra kinh phí để xây dựng tất cả những nhà máy này, lấy đâu ra nguyên vật liệu, nhân công, thiết bị công nghệ cao? Và ngay cả khi đất nước tìm thấy tất cả những thứ này, sẽ lấy đâu ra những công nhân lành nghề để vận hành tất cả số thiết bị sản xuất này? Sẽ mất nhiều tháng, nếu không muốn nói là nhiều năm, để đào tạo những công nhân có tay nghề cao.

Hóa ra là, sau khi nhận ra vấn đề, Grabin cùng kỹ thuật viên trưởng của nhà máy đã ngồi xuống bản vẽ của khẩu pháo và xem xét từng chi tiết, suy nghĩa làm sao đơn giản hóa chúng để tăng tốc độ sản xuất, họ thay thế một số bộ phận bằng cách khác, thay vì sử dụng máy tiện, máy phay, họ dùng máy đột dập và máy ép thủy lực.

Kết quả là, sau khi làm lại toàn bộ khẩu pháo, họ đã giảm đáng kể số lượng bộ phận và tăng tốc qui trình sản xuất lên nhiều lần, giúp nhà máy tăng năng suất lên khoảng 8-9 lần. Pháo xếp đầy sân nhà máy.

Thay đổi thiết kế, sản xuất cần phê duyệt tài liệu mới, được đệ trình lên các cơ quan liên quan, nhưng việc đăng ký, phê duyệt bị ách tắc ở đầu đó hoặc phê duyệt đã mất quá nhiều thì giờ và không có pháo ra chiến trường.

***

Sau khi nghe báo cáo của Grabin, Stalin ngay lập tức quyết định thành lập một ủy ban có trách nhiệm với quyền hạn rộng rãi do Malenkov đứng đầu, ủy ban này ngay lập tức lên đường đến nhà máy Gorky.

Một thời gian ngắn sau, tất cả những gì liên quan và giấy phép đã được phê duyệt. Những khẩu pháo được đưa ra chiến trường.

Sau cuộc họp, Stalin cho gọi Grabin và hỏi: “Đồng chí đã tạo ra một khẩu pháo tuyệt vời và nổi tiếng, lẽ ra có thể ngồi yên lặng và không ai có bất cứ yêu sách nào chống lại đồng chí. Tại sao lại mạo hiểm và can thiệp vào việc sản xuất của một nhà máy đang hoạt động tốt, hỏng hóc có thể xảy ra, gián đoạn có thể xảy ra và chuốc họa vào thân?”

Nhà thiết kế trả lời: "Tôi sẽ không bao giờ tha thứ cho mình nếu tôi có thể làm được điều gì đó thực sự cho Tổ quốc, cho chiến thắng mà lại không làm điều đó."

Sau này, chính Vasily Grabin nói lại với Eliseev về điều này, người đã ghi lại trong Hồi ký câu chuyện. Ông Eliseev viết trong Hồi ký, sau khi rời phòng họp, người ngồi cạnh nói với ông: Khi Stalin đi vòng quanh chúng ta, tôi đã nghĩ rằng ông ấy sẽ cầm lấy điện thoại và tất cả chúng ta cùng lên thớt!

Nếu Stalin quan liêu, chuyên quyền độc đoán, thậm chí còn không có cuộc họp này.

Trường hợp này cũng không phải là duy nhất, Stalin đã nhiều lần can thiệp đúng đắn, nhờ đó Liên Xô có chiếc T-34 nổi tiếng khi thiết kế trướng lúng túng với cấu hình cũ kỹ nhiều tháp pháo, có chiếc IL-2 Sturmovik lừng danh chỉ ra đời sau khi ông gọi nhà thiết kế Ilyushin, lúc đó đã thất nghiệp đến ăn ngủ cùng ông và hoàn thành bản vẽ thiết kế. Đó là cách Stalin giải quyết các vấn đề phát sinh trong chiến tranh một cách nhanh chóng, khác biệt với bộ máy quan liêu bảo thủ, ù lì chậm chạp và cứng nhắc. Trên hết, ông đặt ra và giải quyết vấn đề dựa trên sự hiểu biết tác động to lớn của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ, những thay đổi về bản chất kỹ thuật quân sự của chiến tranh hiện đại.

Ngay trước Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại, Stalin nói: “Nhiều người trong chúng ta tự hào về lòng dũng cảm của mình. Nhưng dũng cảm không thôi mà không làm chủ xuất sắc các thiết bị quân sự cũng chẳng để làm gì. Dũng cảm thôi, căm thù giặc thôi là không đủ. Như biết đấy, thổ dân da đỏ ở Mỹ là những người rất dũng cảm, nhưng họ không thể làm gì với cung tên của họ để chống lại người da trắng được trang bị súng”.

Stalin nói vào năm 1931: "Chúng ta đã lạc hậu 50-100 năm sau các nước phát triển. Chúng ta phải vượt qua khoảng cách này trong 10 năm. Hoặc là chúng ta làm được điều này, hoặc chúng ta sẽ bị nghiền nát” (nguyên văn: "Мы отстали от передовых стран на 50–100 лет. Мы должны пробежать это расстояние в десять лет. Либо мы сделаем это, либо нас сомнут".) Tiên đoán này chỉ lệch vài tháng cho đến thời điểm phát xít Đức tấn công Liên Xô.

Stalin khác xa giới làm cách mạng, vốn coi thường khoa học-kỹ thuật, đặt niềm tin vào “sức mạnh vô địch của giai cấp vô sản” và đẩy vai trò trách nhiệm sang quần chúng tay không ra trận. Không ngạc nhiên, tận ngay nay chúng vẫn ra sức xuyên tạc thóa mạ ông, bởi chúng sợ hãi một Stalin khác sống dậy.

Cũng không thể tưởng tượng được trong bối cảnh nghèo nàn lạc hậu năm 1954, Đại tướng Tổng tư lệnh Võ Nguyễn Giáp đã bắt đầu vạch đường phát triển Quân đội Nhân dân Việt nam chính qui hiện đại. Không ngạc nhiên, tận ngày nay chúng vẫn ra sức xuyên tạc thóa mạ ông, bởi chúng sợ hãi một Võ Nguyên Giáp khác sống dậy.

Cụ Hồ của chúng ta đã cố gắng hết sức né tránh chiến tranh, kìm hãm nó cho đến khi có thể, chúng ta hiểu Cụ có ý gì. Nhưng nay bọn chúng trèo lên báo chí tuyên Cụ ký Geneva chia đôi đất nước, ngăn cản chúng Thống nhất đất nước ngay trong những năm 1950!